Een opgave geeft houvast en beweging zonder doelen vast te leggen

Wetten, strategische plannen en beleidsdocumenten stellen vaak concrete doelen, taken en processen. Zoveel auto’s van een bepaalde kwaliteit. Zoveel kinderen voor een bepaald diploma. Zoveel operaties of patiënten per jaar. Zoveel handelingen per dag. Zoveel winst per aandeel. Zoveel marktaandeel per land.

Het is daarom niet raar dat organisaties vaak alleen gericht zijn op cijfers en productie. Als je echter dieper kijkt, zijn organisaties ook van betekenis voor mensen. Het is de plek waar ze samen iets voor elkaar krijgen. Waar ze van betekenis zijn voor elkaar. Waar ze een deel van hun identiteit aan ontlenen. Dat is waar voor mensen in vele soorten organisaties. Van families tot hele sectoren. Van scholen en verpleeghuizen tot multinationals.

De meeste organisaties doen vaak of ze een doel hebben of hun taak vast staat en dat ze heel nauwkeurig processen of procedures uitvoeren. Bijvoorbeeld TOPzorg leveren of de snelste service in de omgeving of de wet goed uitvoeren. Alledrie zijn voorbeelden van doelen die niets zeggen over de betekenis die de organisatie heeft voor maatschappij of de mensen die er werken. Daarom werken we bij 4vitae met opgaven.

Een opgave geeft ruimte

Een van de weinige Nederlandse organisaties met een heel bekende opgave is Coolblue. Iedereen kent hun opgave:

Alles voor een glimlach

Die opgave gaat niet over producten of doelen als de snelste of de goedkoopste. Het zet medewerkers in beweging. Het geeft alle medewerkers de ruimte om alles te doen wat een glimlach op het gezicht van de klant brengt. Van leuke reclames tot gekke verpakkingen. En ook voor het eigen personeel overigens. Alles voor een glimlach is net zo toepasselijk op HR en de kantine.

De trajecten van 4vitae starten dan ook met het helder krijgen van de opgave. Twee voorbeelden:

Mensen een fijne dag bezorgen (Langdurige zorg)

Vrijheid (NS in de campagne “Waar ga jij naar toe vandaag?”)

Deze opgaven kunnen door iedereen in de organisatie (en door klanten, patiënten, afnemers, consumenten) worden vertaald naar de eigen situatie en activiteiten. Zo konden passagiers prima vertellen over situaties en momenten waar het de NS wel of niet lukte om vrijheid te laten ervaren. En zowel medewerkers, vrijwilligers als familieleden zien veel over hoe fijn (of niet) de dag van hun demente ouders verloopt. 4vitae betrekt hen zo allemaal als mede-toezichthouders op de opgave.

Het verschil tussen bedoeling, doel en opgave

We horen het nogal eens:

Dat is niet de bedoeling

En vaak klopt het ook. Wat er gebeurd is was geen doel. Maar het gebeurde wel. Er is dan ook veel verwarring over het verschil tussen De Bedoeling, Doelen en Een Opgave:

• De Bedoeling wordt vaak door managers, teamleiders en bestuurders gebruikt om te zeggen dat medewerkers wel snappen hoe “het” moet. En als het dan anders (of zelfs fout) gaat was dat niet “De Bedoeling”. En inderdaad, het was geen doel en niemands bedoeling, maar het gebeurde wel. Daarom gebruiken wij Bedoeling in een andere betekenis: de bedoeling van een systeem is wat het doet. Gewoon heel droog: wat er gebeurd. Wat de uitwerking van beleid, regels, protocollen, taken, enzovoort is.
• Doelen zijn concreet. Vaak zelfs SMART geformuleerd. Doelen zijn er om te bereiken, om te halen, om naar toe te sturen. Dat werkt prima in productieomgevingen, maar als het om mensen gaat gaat het mis. De realiteit is nu eenmaal niet eenduidig (en doelen dus niet specifiek te maken) en doelen zijn daardoor meestal niet zinvol meetbaar. Door te sturen op doelen komen mensen tussen wal en schip. Dan gebeuren er ongelukken. Denk maar aan de toeslagenaffaire. SMART is in het sociale en menselijke domein dus behoorlijk STUPID.
• Een Opgave is de tegenhanger van De Bedoeling. Een opgave is letterlijk wat het woord zegt: de opgave aan de organisatie, teams, medewerkers: zorg dat jeugd zo thuis mogelijk opgroeit, verover of creëer die markt, laat demente mensen tot bestaan komen, houdt Nederland droog … alles voor een glimlach. Een opgave geeft mensen ruimte om te doen wat ze moeten doen in de context en omstandigheden waar ze terecht komen.

4vitae ziet het als haar opgave om organisaties te helpen zich meer als betekenisgevend systeem te organiseren. En om daar intern en extern naar te handelen. Vanuit een solide wetenschappelijke basis helpt 4vitae klanten om betekenissen van hun organisaties zichtbaar te maken en te gebruiken voor het vervullen van hun opgave.

Meer weten? Neem contact op.